Bước vào bất cứ trường mẫu giáo nào, bạn sẽ được chứng kiến cảnh những đứa trẻ xếp hàng ngay ngắn, ngồi yên thành vòng tròn, giơ tay khi phát biểu… Câu hỏi được đặt ra là: Giáo viên mầm non đã làm thế nào vậy? Làm sao để trẻ dưới 4 tuổi biết hợp tác, một cách vui vẻ, tự nguyện? Và bí quyết nằm ở chỗ:

Khen ngợi đúng cách

Nhất là khi con bạn vốn không thuộc tuýp dễ dàng hợp tác. Cố gắng nắm bắt những mặt tốt của con. Trẻ sẽ lặp lại những hành vi giành được sự chú ý, khen ngợi từ bạn.

Trẻ hợp tác ở trường bởi biết điều gì đang chờ mình phía trước – theo điều phối viên giáo dục tại trường mầm non ở Chicago, Beth Cohen-Dorfman. “Bọn trẻ về cơ bản tuân thủ lịch trình giống nhau mỗi ngày. Do đó, trẻ nhanh chóng biết được mình cần làm gì và sau một thời gian, không cần nhắc nhở nữa”. Trong khi việc duy trì tình trạng tương tự ở nhà là bất khả thi, bạn cần nhớ rằng: Bạn càng kiên trì thì trẻ càng tăng khả năng hợp tác.

Xác định một vài lịch trình và gắn bó với lịch trình ấy. Ví dụ: mọi người đều phải mặc xong quần áo trước khi ăn sáng. Khi đi từ ngoài vào nhà, trước hết phải rửa tay. Không đọc truyện trước khi đi ngủ nếu trẻ vẫn chưa lên giường. Cuối cùng, tuân thủ những “quy tắc gia đình này” sẽ trở thành thói quen của trẻ.

Nếu con từ chối làm gì đó, thử biến nó thành trò chơi. Cô giáo Zebooker bày tỏ: “Sự hài hước và những trò chơi là công cụ tuyệt vời mà đôi khi cha mẹ bỏ quên trong những tình huống nước sôi lửa bỏng”. Thời điểm con trai cô Zebooker (hiện 13 tuổi) học mẫu giáo, cô đã thuyết phục con tự đi giày vào buổi sáng bằng cách đặt ra trò chơi tiệm giày. “Tôi sẽ nói: ‘Chào mừng đến tiệm giày của Mẹ. Tôi có đôi giày tuyệt hảo cho bạn hôm nay đây’ bằng giọng ngộ nghĩnh khiến con rất thích”.

Nếu con tỏ ra bực bội mỗi khi bạn thông báo đã đến lúc tắt tivi, dừng chơi hay ra về – có thể bạn chưa đưa ra đủ thông tin cần thiết. Cô Cohen-Dorfman cho biết: “Ở trường, chúng tôi để trẻ biết khi nào thời điểm chuyển đổi tới. Nhờ đó, trẻ có thời gian kết thúc bất cứ việc gì đang làm. Nếu bạn cần ra khỏi nhà lúc 7h30, hãy thông báo cho con lúc 7h15 rằng, con còn thêm 5 phút để chơi, sau đó phải dọn đồ chơi đi. Hẹn giờ để con biết khi nào hết thời gian”.

Cô giáo Buss lý giải: “Nếu con bạn thường xuyên làm chỉ để nhận thưởng, con sẽ không học được lý do thực sự khi làm việc”. Do đó, bạn hãy để dành phần thưởng cho những việc thực sự xứng đáng: như biết tự đi vệ sinh. Tuy nhiên, nên tránh thưởng cho con vì việc thường ngày – ví dụ tự mặc quần áo hay đánh răng.

Ví dụ, bé con 3 tuổi của bạn từ chối ngồi vào bàn ăn tối, bạn có thể cho con lựa chọn: Ngồi vào bàn ăn và được thưởng thức món bánh tránh miệng. Hoặc ngược lại. Cô giáo Buss chia sẻ: “Lúc đầu, con bạn có thể không lựa chọn đúng. Nhưng rốt cuộc con sẽ biết nên làm gì bởi con nhận thấy, lựa chọn sai không giúp con có được thứ mình muốn”. Chỉ cần nhớ rằng: nếu bạn muốn con chọn phương án A, hãy làm cho phương án B kém hấp dẫn hơn.

Hãy đưa ra những yêu cầu bằng ngôn ngữ đòi hỏi sự hợp tác của con. “Nếu con cất hộp màu, chúng ta sẽ đi chơi công viên” – nói như vậy, con có thể không dọn. Thay vào đó, hãy bảo con: “Khi nào con cất hộp màu, chúng ta sẽ đi chơi công viên”.

Giáo viên mầm non luôn nhắc đi nhắc lại rằng, trẻ em ngày nay thiếu khả năng chơi trò chơi tưởng tượng hơn trẻ em 10, 20 năm trước. Cô giáo Sandy Haines ở Connecticut chỉ ra rằng: “Quá nhiều thời gian trong ngày của trẻ là những hoạt động được tổ chức và được giám sát”. Nhiệm vụ của bạn không phải là đảm bảo con được giải trí 24/7. Hãy để con trải nghiệm sự buồn chán. Nhưng đảm bảo con có ở bên những vật dụng như quần áo búp bê, bút và giấy vẽ, thùng bìa các-tông, đất nặn…

Không phải vô cớ mà người ta sáng tạo ra những bài hát “dọn dẹp”. Cô giáo Haines gợi ý: “Hãy chọn một việc để làm trên nền nhạc và đột nhiên, việc đó sẽ trở nên rất vui”. Nếu bạn không thấy thoải mái, có thể chọn “thi đua” theo bài hát. Ví dụ, bạn nói với con: “Con có thể mặc xong quần áo trước khi Raffi hát xong bài Yellow Submarine không?”.

Nếu con bạn tranh giành đồ chơi với một trẻ khác, hãy hẹn giờ trong 5 phút. Cô giáo Buss khuyên, nói với con bạn rằng con sẽ chơi món đó cho tới khi nghe tiếng đồng hồ kêu. Sau đó, sẽ tới lượt bạn kia và cứ thế.

Ảnh: University of Oxford