Bài 48: Luyện tập: Rượu etylic, axit axetic và chất béo

Bài 1: Cho các chất sau: rượu etylic, axit axetic, chất béo. Hỏi:

a) Phân tử chất nào có nhóm – OH? Nhóm – COOH?

b) Chất nào tác dụng với K? với Zn? Với NaOH? Với K2CO3?

Viết các phương trình hóa học

Lời giải:

a) Chất có nhóm – OH: rượu etylic (C2H5OH).

Chất có nhóm – COOH: axit axetic (CH3COOH).

b) – Chất tác dụng được với K: rượu etylic và axit axetic:

2C2H5OH + 2K → 2C2H5OK + H2↑

2CH3COOH + 2K → 2CH3COOK + H2↑

– Chất tác dụng được với Zn: CH3COOH

2CH3COOH + Zn → (CH3COO)2Zn + H2↑

– Chất tác dụng được với NaOH : axit axetic và chất béo :

CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O

(RCOO)3C3H5 + 3NaOH → C3H5(OH)3 + 3RCOONa

– Chất tác dụng với K2CO3: CH3COOH

2CH3COOH + K2CO3 → 2CH3COOK + CO2↑ + H2O.

Bài 2: Tương tự chất béo, etyl axetat cũng có phản ứng thủy phân trong dung dịch axit và dung dịch kiềm. Hãy viết phương trình hóa học xảy ra khi đung etyl axetat với dung dịch HCl, dung dịch NaOH.

Lời giải:

Phản ứng của etyl axtat với dung dịch HCl:

CH3COOC2H5 + H2O HCl, to→ CH3COOH + C2H5OH

Phản ứng của etyl axtat với dung dịch NaOH.

CH3COOC2H5 + NaOH to→ CH3COONa + C2H5OH.

Bài 3: Hãy chọn các chất thích hợp điền vào các dấu hỏi rồi hoàn thành các phương trình hóa học sau:

a) C2H5OH + ? → ? + H2

b) C2H5OH + ? → CO2 + ?

c) CH3COOH + ? → CH3COOK + ?

d) CH3COOH + ? → CH3COOC2H5 + ?

e) CH3COOH + ? → ? + CO2 + ?

g) CH3COOH + ? → ? + H2

h) Chất béo + ? → ? + muối của các axit béo.

Lời giải:

a) 2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2

b) C2H5OH + 3O2 to→ 2CO2 + 3H2O.

c) 2CH3COOH + 2K → 2CH3COOK + H2.

d) CH3COOH + C2H5OH H2SO4, đn, to⇆ CH3COOC2H5 + H2O

e) 2CH3COOH + CaCO3 → (CH3COO)2Ca + CO2 + H2O.

g) 2CH3COOH + Mg → (CH3COO)2Mg + H2

h) Chất béo + Natri hidroxit → Glixerol + muối của các axit béo.

Bài 4: Có ba lọ không nhãn đựng ba chất lỏng là: rượu etylic, axit axetic và dầu ăn tan trong rượu etylic. Chỉ dùng nước và quỳ tím, hãy phân biệt các chất lỏng trên.

Lời giải:

Trích mẫu thử và đánh số thứ tự:

– Lần lượt nhúng quỳ tím vào 3 mẫu thử trên

+ Mẫu làm quỳ tím hóa đỏ là axit axetic.

+ 2 mẫu còn lại không có hiện tượng gì.

– Cho hai chất lỏng còn lại cho vào nước, chất nào tan hoàn toàn đó là rượu etylic, còn lại là hỗn hợp dầu ăn tan trong rượu etylic.

Bài 5: Khi xác định công thức của các chất hữu cơ A và B, người ta thấy công thức phân tử của A là C2H6O, còn công thức phân tử của B là C2H4O2. Để chứng minh A là rượu etylic, B là axit axetic cần phải làm thêm những thí nghiệm nào? Viết phương trình hóa học minh họa (nếu có).

Lời giải:

PTHH: 2C2H5OH + 2Na → 2C2H5ONa + H2↑.

– Ứng với CTPT: C2H6O, ta sẽ có 2 công thức cấu tạo

CH3 – O – CH3 và CH3CH2 – OH.

Cho A tác dụng bới Na nếu có khí bay ra thì đó là rượu etylic.

– Ứng với CTPT: C2H4O2 ta có các CTCT sau:

  

Cho B tác dụng với Na2CO3 nếu có khí thoát ra, chứng tỏ B là axit axetic.

2CH3COOH + Na2CO3 → 2CH3COONa + H2O + CO2

Bài 6: Khi lên men dung dịch loãng của rượu etylic, người ta được giấm ăn.

a) Từ 10 lít rượu 8o có thể điều chế được bao nhiêu gam axit axetic? Biết hiệu xuất quá trình lên men là 92% và rượu etylic có D = 0,8 g/cm3.

b) Nếu pha khối lượng axit axetic trên thành dung dịch giấm 4% thì khối lượng dung dịch giấm thu được là bao nhiêu?

Lời giải:

a) Trong 10 lít rượu 80 thì có (10.8) / 100 = 0,8 lít rượu etylic

⇒ m rượu = V.D = 0,8.0,8.1000 = 640 (g)

Phương trình phản ứng lên men rượu:

C2H5OH + O2 → CH3COOH + H2O

nC2H5OH = 640 / 46 mol.

Theo pt: nCH3COOH = nC2H5OH = 640 / 46 mol

Khối lượng của axit: (640.60) / 46 = 834,8 (g)

Vì hiệu suất quá trình lên men là 92% nên lượng axit có trong thực tế thu được:

maxit = (834,8. 92) / 100 = 768 (g)

b) Khối lượng giấm thu được: m = (768/4). 100 = 19200 (g)

Bài 7: Cho 100g dung dịch CH3COOH 12% tác dụng vừa đủ với dung dịch NaHCO3 8,4%.

a) Hãy tính khối lượng dung dịch NaHCO3 đã dùng.

b) Hãy tính nồng độ phần trăm của dung dịch muối thu được sau phản ứng.

Lời giải:

PTHH: CH3COOH     +    NaHCO3     →     CH3COONa     +     CO2↑     +     H2O

                1 mol              1 mol                          1 mol                   1 mol                   1 mol

                0,2 mol               ?                                          ?                   ?                   ?

a) mCH3COOH = (100.12) / 100 = 12 (g)

nCH3COOH = 12/60 = 0,2 (mol)

Theo pt: nNaHCO3 = nCH3COOH = 0,2 (mol) → mNaHCO3 = 0,2. 84 = 16,8 (g)

mddNaHCO3 = (mct/C%). 100 = (16,8/8,4). 100 = 200 (g)

b) Theo pt: nCH3COONa = nCO2 = nCH3COOH = 0,2 (mol)

mCH3COONa = 82. 0,2 = 16,4 g

mCO2 = 0,2. 44 = 8,8 (g)

mdd = mCH3COOH + mNaHCO3 – mCO2 = 100 + 200 – 8,8 = 291,2 (g)

C% CH3COONa = (16,4 / 291,2). 100 = 5,63 %