Đề bài: Phân tích bài thơ “Từ ấy” của Tố Hữu

Bài làm 1

Tố Hữu là nhà thơ lớn trong thời đại chúng ta. Với ông, con đường cách mạng cũng là con đường thơ, Năm 1938,, mới 18 tuổi, nhà thơ được vinh dự trở thành người chiến sĩ cộng sản của Đảng. Bài thơ “Từ ấy” vang lên như một tiếng reo vui thể hiện niềm vui sướng tự hào của một thanh niên học sinh yêu nước bắt gặp ánh sáng chủ nghĩa Mác- Lênin.

Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn ca ngợi lí tưởng cách mạng và nói lên tình yêu giai cấp của người chiến sĩ trẻ.

Khổ thơ mở đầu cất lên như một lời hát say mê, nồng nàn. Vần thơ tràn ngập ánh sáng:

“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ

Mặt trời chân lí chói qua tim

Hồn tôi là một vườn hoa lá

Rất đậm hương và rộn tiếng chim”.

“Từ ấy”, là từ thuở ấy (9-1938), nhà thơ vui sướng, hân hoan chào đón “Mặt trời chân lí chói qua tim”. Giữa những năm tháng nô lệ, lầm than, tủi nhục, người chiến sĩ trẻ cảm thấy được hồi sinh “bừng nắng hạ”. “Mặt trời chân lí” là hình ảnh ẩn dụ rất sáng tạo nói về ánh sáng chủ nghĩa Mác – Lênin. Lí tưởng cách mạng, lí tưởng cộng sản chủ nghĩa soi sáng nhận thức, mở mang tâm hồn trí tuệ, làm cho cuộc đời đầy sắc màu ý nghĩa. Lòng “tôi” và con đường cách mạng “bừng nắng hạ” chói chang, ấm áp. Trái tim “tôi” có “Mặt trời chân lí chói qua..”. Ánh sáng chủ nghĩa Mác – Lênin soi rọi vào tâm hồn. Dưới ánh sáng lí tưởng, tâm hổn đẹp biết bao, dào dạt sức sống như một vườn xuân rực rỡ trong muôn sắc màu “hoa lá”, ngào ngạt “đậm hương” và “rộn tiếng chim” hót ca. Ngoài nghệ thuật sáng tạo hình ảnh ẩn dụ, so sánh, Tố Hữu đã chọn lọc một số từ có giá trị gợi tả và biểu cảm đặc sắc (bừng, chói, đậm, rộn) để ca ngợi lí tưởng và tình yêu lí tưởng. Đến với chủ nghĩa Mác – Lênin, nhà thơ xứ Huế có nhiều vần thơ độc đáo, đậm đà:

“Khi ta đã say mùi hương chân lí

Đời đắng cay không một chút ngọt bùi

Đời đau buồn không một tiếng cười vui

Đời đen tối phải đi tìm ánh sáng…”

(“Như những con tàu” – 1938)

Có thể nói, Tố Hữu là nhà thơ viết hay nhất về lí tưởng cách mạng bằng bút pháp lãng mạn tuyệt đẹp.

Ánh sáng của chủ nghĩa Mác – Lênin thật vô cùng kì diệu. “Đảng đã cho tôi sáng mắt sáng lòng” (A-ra-gông – Pháp). Yêu nước mà bắt gặp chủ nghĩa cộng sản. Chủ nghĩa cộng sản đã giác ngộ tình yêu giai cấp. Khổ thơ thứ hai nói lên sự gắn bó giữa nhà thơ, người chiến sĩ trẻ “với mọi người”, “với trăm nơi”, “với bao hồn khổ” với giai cấp và nhân dân lao động nghèo khổ đang bị đế quốc, phong kiên bóc lột, áp bức dã man. Các từ ngữ: “buộc”, “trang trải”, “gần gũi” biểu lộ sự gắn bó thiết tha với thế giới cần lao, với “khối đời” – khối công nông liên minh:

“Tôi buộc lòng tôi với mọi người

Để tình trang trải với trăm nơi

Để hồn tôi với bao hồn khổ

Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời”.

Người chiến sĩ trẻ, người thanh niên cộng sản trên con đường cách mạng quyết tâm chiến đấu và hi sinh để thực hiện lí tưởng cao cả, đã nhận thức một cách sâu sắc về tình yêu giai cấp: “Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời”.

Hơn bao giờ hết, cái tôi đã chan hoà trong cái ta rộng lớn. Thân thiết và yêu thương, tự giác và tự nguyện, đông đảo và rộng lớn: “là con của vạn nhà”, “là em của vạn kiếp phôi pha”, “là anh của vạn đầu em nhỏ..”. Các từ: “là”, các số từ “vạn” được điệp lại ba lần làm cho lời ước nguyện thiết tha chân thành, thấm thía xúc động:

“Tôi đã là con của vạn nhà

Là em của vạn kiếp phôi pha

Là anh của vạn đầu em nhỏ

Không áo cơm cù bất cù bơ…”.

Nhà thơ đã có một cách nói rất truyền cảm về tình yêu giai cấp, tình yêu nhân dân. Trái tim nhân ái cộng sản chủ nghĩa sáng bừng lên dưới “mặt trời chân lí”, dưới ánh sáng của niềm tin, ánh sáng của cách mạng.

Tố Hữu đã sáng tạo nên những vần thơ giàu hình tượng và nhạc điệu để ca ngợi lí tưởng cách mạng và tình yêu giai cấp, tình yêu nhân dân. Tình cảm cao đẹp ấy được thể hiện một cách chân thành và say mê. “Từ ấy” là tiếng lòng của một hồn thơ đẹp, trẻ trung đã trở thành tiếng hát của hàng triệu con người hướng về Đảng và cách mạng. Đọc “Từ ấy” ta càng cảm thấy một cách sâu sắc lời tâm sự của Tố Hữu: “Lòng tôi vui sướng vô cùng khi cảm thấy ánh sáng của chủ nghĩa Mác – Lê nin soi rọi vào tâm hồn tươi trẻ của mình”.

Đề bài: Phân tích bài thơ “Từ ấy” của Tố Hữu

Bài làm 2

Tâm trạng của Tố Hữu khi bắt gặp lí tưởng cộng sản

Mở đầu bài thơ, Tố Hữu kể lại một kỉ niệm của cuộc đời bằng bút pháp tự sự :

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ

Mặt trời chân lí chói qua tim

Từ ấy là mốc thời gian có ý nghĩa đặc biệt trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Tố Hữu. Vào lúc đó, nhà thơ vừa tròn 18 tuổi, cái tuổi sôi nổi của bầu nhiệt huyết, lúc tác giả đang hoạt động sôi nổi trong Đoàn thanh niên cộng sản Huế và được kết nạp vào Đảng. Bằng những hình ảnh ẩn dụ như nắng hạ, mặt trời chân lí, chói qua tim, Tố Hữu khẳng định lí tưởng cách mạng như một nguồn sáng mới làm bừng sáng tâm hồn nhà thơ. Nguồn sáng ấy chính là mặt trời chân lí soi rọi trong tâm hồn tác giả. Tác giả lấy hình ảnh mặt trời để thể hiện sự giác ngộ lí tưởng cộng sản của mình. Mặt trời thiên nhiên đem lại ánh sáng, hơi ấm cho sự sống; Đảng cũng chính là một mặt trời mang lại sự sống cho tác giả, cho dân tộc Việt Nam, tỏa hơi ấm cho bao lí tưởng đúng đắn. Tác giả hết sức tin tưởng và vui mừng khi bắt gặp lí tưởng cộng sản, được lí tưởng cộng sản soi đường.

Hình ảnh mặt trời chân lí

Niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng của nhà thơ được biểu hiện bằng những hình ảnh hết sức ấn tượng, trong đó hình ảnh mặt trời chân lí là đáng giá nhất. Với Tố Hữu, lí tưởng cộng sản có cái đẹp của mặt trời chân lí, lại có cái xanh tươi rạo rực của cuộc sống con người khiến tác giả có cảm giác chói chang trước một vầng ánh sáng diệu kì; lại vừa cảm thấy tâm hồn dịu mát như một vườn trái sum suê. Bản chất lí tưởng cộng sản đã làm người thanh niên ây say mê, ngây ngất như một điều kì diệu.

Mặt trời chân lí chói qua tim

Mặt trời chăn lí so đến tận nơi sâu xa nhất trong tâm hồn Tố Hữu, làm bừng sáng lên ở tác giả một lí tưởng mới. Đó chính là lí tưởng nhân văn, nhân bản, rất gần gũi với con người, đem lại nguồn sáng cho con người và được con người đón nhận bằng tất cả trái tim.

Hình ảnh Mặt trời chân lí chói qua tim là một sáng tạo mới mẻ và có chiều sâu của Tố Hữu trong thơ trữ tình cách mạng Việt Nam trước cách mạng. Thời ấy, thơ cách mạng còn dùng những hình ảnh ước lệ như cửa độc lập, đèn tự do, hòn máu nóng, chiêu hồn nước… riêng Tố Hữu đã dùng hình ảnh mới mẻ này để bày tỏ tâm trạng của mình đối với cách mạng.

Hình ảnh trên là một đóng góp có ý nghĩa đôi với thế hệ trẻ đang mang trong mình bầu nhiệt huyết cống hiến cho công cuộc giải phóng dân tộc, đồng thời là hình ảnh làm cho thơ ca cách mạng mang tính hiện đại. Hình ảnh này còn nguyên giá trị cho dù trải qua bao thay đổi của thời đại.

Nhận thức mới về lẽ sống của nhà thơ

Trong quan niệm về lẽ sống, những trí thức vốn xuất thân từ giai cấp tư sản và tiểu tư sản vốn đề cao cái tôi trong cá nhân chủ nghĩa. Khi giác ngộ lí tưởng cộng sản, Tố Hữu khẳng định quan niệm mới về lẽ sống và sự gắn bó hài hòa giữa cái tôi cá nhân và cái ta chung của mọi người. Với động từ buộc, câu thơ Tôi buộc lòng tôi với mọi người là một cách nói quá thể hiện ý thức tự nguyện sâu sắc và quyết tâm cao độ của Tố Hữu trong việc vượt qua cái tôi cá nhân để vì cái ta chung của cả dân tộc. Với từ trang trải trong câu thơ tiếp theo Tố Hữu cho thấy sự trải rộng tâm hồn của mình với cuộc đời, tạo ra khả năng đồng cảm sâu xa với hoàn cảnh của từng con người cụ thể.

Tình yêu thương của Tố Hữu đối với con người không phải là tình yêu chung chung mà là tình cảm của giai cấp. Câu thơ Để hồn tôi với bao hồn khổ khẳng định mối quan hệ với mọi người nói chung, trong đó nhà thơ đặc biệt quan tâm đến những mảnh đời lao khổ. Từ khối đời trong câu thơ tiếp theo chỉ một số lượng đông đảo những người cùng cảnh ngộ, thể hiện ý chí quyết tâm, đoàn kết trong việc phấn đấu vì mục tiêu giải phóng chính mình.

Khi cái tôi cá nhân hòa chung cái ta của mọi người, khi cá nhân hòa mình vào tập thể thì lí tưởng của mọi người trở thành lí tưởng chung và sức mạnh của mỗi người trở thành sức mạnh của toàn dân tộc. Đó chính là lẽ sống thường nhật và cũng chính là lẽ sống chan hòa của tác giả.

Qua bài thơ, Tố Hữu tự đặt mình giữa dòng đời và trong môi trường rộng lớn của quần chúng lao khổ. Tố Hữu đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh không chỉ bằng sự giác ngộ, mà còn bằng chính sự thương yêu chia sẻ đối với tất cả mọi người.

Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của nhà thơ

Trước khi giác ngộ lí tưởng cộng sản, Tố Hữu là một thanh niên tiểu tư sản. Lí tưởng cộng sản không chỉ giúp nhà thơ có được lẽ sống mới mà còn giúp nhà thơ vượt qua tình cảm ích kỉ, hẹp hòi của giai cấp tiểu tư sản để có được tình hữu ái giai cấp quần chúng lao khổ. Những điệp từ là cùng với các từ con, em, anh và số từ ước lệ càng nhấn mạnh và khẳng định một tình cảm gia đình thật đầm ấm, thân thiết. Hình ảnh thơ cho thấy nhà thơ đã nhận thức sâu sắc rằng bản thân mình là một thành viên trong gia đình quần chúng lao khổ. Tấm lòng đồng cảm, chia sẻ của nhà thơ còn được biểu hiện xúc động, chân thành qua hình ảnh như kiếp phôi pha, không áo cơm, cù bất, cù bơ. Qua những lời thơ ấy, người đọc cảm nhận được lòng căm hận của nhà thơ đối với sự thống trị của bọn thực dân, phong kiến Chính những kiếp phôi pha, những em nhỏ cù bất cù bơ mà người thanh niên ấy đã hăng say hoạt động cách mạng, đó cũng chính là những hình ảnh thường xuyên xuất hiện trong thơ Tố Hữu.

Bài thơ chính là tuyên ngôn cho tập thơ Từ ấy nói riêng và toàn bộ các sáng tác của Tố Hữu nói chung. Bài thơ đánh dấu sự chuyển biến lớn trong tình cảm của tác giả đối với quần chúng cũng như đất với cách mạng.

Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ

Tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ khác nhau như tượng trưng, so sánh, điệp từ.

Sáng tạo những hình ảnh mới mẻ cho thơ trữ tình cách mạng như mặt trời chân lí chói qua tim, hồn tôi là một vườn hoa lá, rất đậm hương và rộn tiếng chim.

Nhịp thơ dồn dập, tuôn chảy ào ạt như tâm trạng vui sướng say mê của tác giả trong giây phút bừng sáng lí tưởng cách mạng.

Lời bài thơ trữ tình, bộc lộ tâm trạng của nhà thơ một cách tự nhiên nhưng vẫn có một bố cục logic, chặt chẽ theo ba ý trong một mạch thơ chung; lí tưởng cách mạng bừng sáng, nhận thức mới về lẽ sống và sự chuyển biến về tình cảm.