Tác giả – tác phẩm: Minh sư – Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức

Tác giả – tác phẩm: Minh sư – Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức

I. Tác giả văn bản Minh sư

Thái Bá Lợi, sinh năm 1945, quê ở Nghệ An, là một nhà văn quân đội với nhiều tác phẩm viết về chiến tranh.

Tác phẩm của Thái Bá Lợi thể hiện một cái nhìn mới mẻ về hiện thực, với lối viết giản dị nhưng sinh động, dễ đi vào lòng người.

Những tác phẩm của Thái Bá Lợi đã lần lượt ra mắt bạn đọc như:

• “Vùng chân Hòn Tàu” (tập truyện, 1978)
• “Thung lũng thử thách” (tiểu thuyết, 1978)
• “Họ cùng thời với những ai” (tiểu thuyết, 1981)
• “Bán đảo” (tập truyện, 1983)

Và gần nhất là “Tuyển tập Thái Bá Lợi” (NXB Hội Nhà văn, 2021) vừa phát hành.

II. Tìm hiểu tác phẩm Minh sư

1. Thể loại

Minh sư thuộc thể loại tiểu thuyết

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

Tác phẩm được tác giả Thái Bá Lợi viết sau khi Đoàn Quốc công Nguyễn Hoàng qua đời, ông muốn bày tỏ sự tôn kính của mình qua nội dung của tác phẩm.

3. Phương thức biểu đạt

Văn bản Minh sư có phương thức biểu đạt là tự sự

4. Người kể chuyện

Văn bản Minh sư được kể theo ngôi thứ ba

5. Tóm tắt văn bản Minh sư

Trong tiểu thuyết “Minh sư,” tác giả Thái Bá Lợi miêu tả cuộc đời và sự nghiệp của nhân vật chính là Nguyễn Hoàng. Dù đã tròn 80 tuổi, ông vẫn tham gia chinh chiến với sự kiên cường và khí thế của một tráng sĩ trẻ. Suốt một ngày dài điều động quân đội, Nguyễn Hoàng chỉ ngồi cáng hai lần, còn lại vẫn ngồi trên lưng ngựa. Khi lên đỉnh sương mù, ông và binh đoàn của mình phải nghỉ lại trên đỉnh núi do cái lạnh và sương mù. Đêm đó, ông không ngủ được và hoài niệm về những người đã cùng ông chiến đấu suốt nhiều năm qua nhưng giờ đây đã không còn đầy đủ nữa.

Nguyễn Hoàng cảm thấy buồn và thao thức, ông đi dạo quanh nơi hạ trại và tình cờ nghe được cuộc trò chuyện của hai người lính gác. Một người nói rằng ông phải cầm quân cho đến khi chết, trong khi người kia cho rằng ông sợ bị Trịnh Kiểm giết nên đã tìm đường chạy thoát thân vào đây. Nghe những lời này, Nguyễn Hoàng sợ bị lộ và đánh rơi phẩm chất của một anh hùng, nhưng chẳng may ông trượt ngã do một mảnh rêu trên đường. Hai người lính gác phát hiện ra ông và tay chân họ bắt đầu run lẩy bẩy. Tuy nhiên, Nguyễn Hoàng không giận dữ mà vô cùng bình tĩnh và chân thành khi nói với hai người lính rằng những gì họ nói đều đúng. Ông nhấn mạnh rằng tất cả chúng ta đều phải tri ân những người đã giúp mở mang kiến thức và tầm nhìn của mình.

Nguyễn Hoàng gọi những người này là “minh sư,” thể hiện sự tôn trọng và biết ơn của mình đối với tất cả những người đã giúp đỡ ông trên con đường sự nghiệp và đời sống. Qua đó, ông cho thấy phẩm chất cao đẹp của một vị tướng không chỉ ở sự dũng cảm trên chiến trường mà còn ở lòng biết ơn và sự khiêm nhường trong cuộc sống.

6. Bố cục văn bản Minh sư

Bố cục gồm 2 phần:

– Phần 1: Từ đầu đến “ta phải biết rận trong chăn”: Đoan Quốc quân với chuyến công du xuống phía Nam.

– Phần 2: Còn lại: Câu chuyện của hai người lính và hoàn cảnh ý nghĩa xuất hiện của “minh sư”.

7. Giá trị nội dung

Văn bản Minh sư tái hiện cuộc đời và sự nghiệp của Đoàn Quốc công Nguyễn Hoàng – người mở đầu cho triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam.

8. Giá trị nghệ thuật

Những đặc sắc nghệ thuật của truyện lịch sử được thể hiện trong văn bản: tạo dựng bối cảnh, xây dựng cốt truyện, khắc hoạ nhân vật, sử dụng ngôn ngữ kể chuyện.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Minh sư

1. Cái nhìn đa chiều về nhân vật Nguyễn Hoàng – người gắn liền với sự nghiệp mở cõi về phía Nam, khẳng định chủ quyền đất nước.

Công cuộc mở mang bờ cõi của Chúa Nguyễn Hoàng thật vô cùng kỳ khu và gian khổ. Những cái nhìn của bậc tùy tùng về Đoan Quốc công Nguyễn Hoàng thể hiện sự kính trọng và ngưỡng mộ sâu sắc:

• Đoan Quốc công là người không ngại gian khổ, tuy tuổi cao nhưng vẫn phải cáng đáng việc nước.
• Ngài là bậc kiệt hiệt, mỗi bước đi đều tính toán kĩ càng, tính được thời vận như thần.
• Quốc công sợ bị Trịnh Kiểm giết, tìm đường chạy thoát thân vào đây, gặp đất rộng thì mở mang bờ cõi.

2. Những đặc sắc nghệ thuật của truyện lịch sử được thể hiện trong văn bản: tạo dựng bối cảnh, xây dựng cốt truyện, khắc họa nhân vật, sử dụng ngôn ngữ kể chuyện,…

Bối cảnh: Thời Trịnh – Nguyễn phân tranh

Trong bối cảnh lịch sử đầy biến động của thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh, Nguyễn Hoàng, để tránh khỏi nguy cơ bị Trịnh Kiểm sát hại, buộc phải rời kinh đô và đi sâu vào vùng đất phía Nam, mở mang bờ cõi.

Cốt truyện

Vào một buổi tối, khi Đoan Quốc Công Nguyễn Hoàng đang trong hành trình mở mang bờ cõi, ông tình cờ nghe được cuộc trò chuyện của hai người lính tùy tùng. Một người hết lời ca ngợi chủ tướng, bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với tài năng và đức độ của Nguyễn Hoàng. Người kia lại cho rằng Nguyễn Hoàng chỉ vì sợ Trịnh Kiểm sát hại nên mới tìm đường trốn vào Thuận Hóa.

Khắc họa nhân vật

Nguyễn Hoàng: Chân dung của ông hiện lên rõ nét với những phẩm chất đáng quý. Ông là một người dũng cảm, can trường, khôn khéo và quyết đoán. Dù tuổi đã cao, ông vẫn không ngại gian khổ, luôn tận tụy với việc nước và sẵn sàng đối mặt với mọi thử thách. Bên cạnh đó, Nguyễn Hoàng cũng đầy tình cảm, biết lắng nghe và tri ân những người xung quanh, thể hiện qua cách ông xử lý tình huống khi nghe thấy những lời bình luận về mình.

Ngôn ngữ kể chuyện

Tác giả sử dụng ngôn ngữ lịch sử kết hợp với nghệ thuật trần thuật để tái hiện chân thực và sống động bối cảnh cũng như tâm lý của các nhân vật. Ngôn ngữ kể chuyện mang đậm tính chất sử thi, giúp người đọc cảm nhận được sự hào hùng và gian khó của công cuộc mở mang bờ cõi dưới thời Nguyễn Hoàng.

---

Câu chuyện không chỉ làm nổi bật những đức tính cao quý của Nguyễn Hoàng mà còn phản ánh sự khó khăn và hiểm nguy của thời kỳ phân tranh. Qua đó, tác giả Thái Bá Lợi đã tạo dựng một bức tranh lịch sử sống động, giúp người đọc hiểu hơn về một giai đoạn quan trọng trong lịch sử dân tộc.

3. Tình cảm, thái độ đối với các nhân vật, sự kiện lịch sử mà tác phẩm gợi lên trong em.

– Người đọc cảm phục trước tinh thần của Nguyễn Hoàng và thái độ mềm dẻo, hồn hậu của ông khi nghe được hai người lính nói chuyện về mình.

– Người đọc sẽ hiểu hơn không chỉ về một giai đoạn lịch sử mà còn hiểu hơn về những con người tưởng đã là huyền thoại. Bên cạnh đó, tác giả Thái Bá Lợi còn cung cấp cho chúng ta những tình tiết lịch sử phức tạp, đưa ra một cái nhìn mới mẻ, nhân văn về lịch sử.