Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 8 trang 64 Tập 1 – Kết nối tri thức

Câu 1 (trang 64 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Tìm câu chủ đề trong các đoạn văn sau, từ đó, xác định kiểu đoạn văn (diễn dịch, quy nạp). Phân tích tác dụng của từng cách thức tổ chức đoạn văn.

a. Ta thường nghe: Kỉ Tín đem mình chết thay, cứu thoát cho Cao Đế; Do Vu chìa lưng chịu giáo, che chở cho Chiêu Vương; Dự Nhượng nuốt than để báo thù cho chủ; Thân Khoái chặt tay cứu nạn cho nước; Kính Đức, một chàng tuổi trẻ, thân phò Thái Tông thoát khỏi vòng vây Thế Sung; Cảo Khanh, một bề tôi xa, miệng mắng Lộc Sơn, không theo mưu kế nghịch tặc. Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào không có? Giả sử các bậc đó cứ khư khư theo thói nữ nhi thường tình, thì cũng chết già ở xó cửa, sao có thể lưu danh sử sách, cùng trời đất muôn đời bất hủ được!

(Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)

b. Đồng phục không chỉ đẹp mà còn góp phần tạo nên bản sắc của mỗi trường. Cậu này là học sinh Trường THCS Lê Quý Đôn, bạn ấy thuộc Trường THCS Lương Thế Vinh, còn cô bé kia học ở Trường THCS Đặng Thai Mai,… tất cả đều được nhận ra nhờ bộ đồng phục mà họ mặc. Trong cuộc thi “nhóm bạn lí tưởng” ở huyện, “màu cờ sắc áo” không chỉ thể hiện ở tài trí của năm bạn trong đội hình thi đấu trên sân khấu, mà còn ở các nhóm cổ động viên tưng bừng, nổi bật trong bộ đồng phục của trường mình trên khán đài.

Dẫn theo Ngữ văn 6, tập hai

 (Kết nối tri thức với cuộc sống), NXB Giáo dục Việt Nam, 2021, tr. 67)

Trả lời:

a. Giả sử các bậc đó cứ khư khư theo thói nữ nhi thường tình, thì cũng chết già ở xó cửa, sao có thể lưu danh sử sách, cùng trời đất muôn đời bất hủ được!

=> Đoạn văn quy nạp.

• Tác dụng của cách thức tổ chức đoạn văn: Các câu đầu nêu những tấm gương về các bậc trung nghĩa. Từ đó câu chủ đề ở cuối đoạn văn mới có cơ sở để nhắc nhở binh sĩ về chân lý: những tấm gương trung nghĩa sẽ được sử sách lưu danh, từ đó gián tiếp khơi dậy ý thức trách nhiệm của đấng nam nhi trong xã hội.

b. Đồng phục không chỉ đẹp mà còn góp phần tạo nên bản sắc của mỗi trường.

=> Đoạn văn diễn dịch.

• Tác dụng của cách thức tổ chức đoạn văn: Câu chủ đề được đặt ở đầu đoạn, khẳng định rằng đồng phục không chỉ đẹp mà còn tạo nên bản sắc của mỗi trường. Các câu sau làm rõ nét đặc sắc của mỗi trường thông qua bộ đồng phục, nhấn mạnh vai trò và ý nghĩa của việc mặc đồng phục trong việc xây dựng và duy trì bản sắc riêng của trường.

Câu 2 (trang 64 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy sắp xếp các câu sau thành đoạn văn diễn dịch, sau đó sắp xếp lại thành đoạn văn quy nạp và cho biết dựa vào cơ sở nào, em sắp xếp như vậy.

(1) Một cô Tấm (trong truyện “Tấm Cám”) bao lần bị hại, cuối cùng vẫn được làm hoàng hậu, nhưng mụ dì ghẻ và Cám – những kẻ lắm mưu mô tàn ác thì bị trừng phạt đích đáng.

(2) Một Thạch Sanh (truyện “Thạch Sanh”) chất phác, thật bụng tin người, dẫu trải qua bao khổ nạn, oan khuất rồi đến lúc cũng cưới được công chúa và lên ngôi, còn Lý Thông lừa lọc, xảo trá thì trời đất không dung tha.

(3) Ở hiền gặp lành, ác giả ác báo là ước mơ công bằng được nhân dân gửi gắm vào truyện cổ tích.

(4) Một người em (truyện “Cây khế”) thật thà, hiền lành, bị anh đối xử bất công, ai ngờ cuộc sống về sau lại giàu sang hạnh phúc, trong khi người anh tham lam thì bỏ mạng giữa biển khơi.

Trả lời:

– Đoạn văn diễn dịch: (3) – (1) – (2) – (4)

– Đoạn văn quy nạp: (1) – (2) – (4) – (3)

– Cơ sở để sắp xếp: Câu (3) là câu nêu luận điểm, các câu (1), (2), (4) là câu dẫn chứng phục vụ cho việc chứng minh luận điểm ấy.

Câu 3 (trang 65 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): “Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất” (I-li-a Ê-ren-bua). Hãy xem đây là câu chủ đề, từ đó, viết hai đoạn văn, một đoạn văn đặt câu chủ đề ở đầu đoạn (diễn dịch) và đoạn văn đặt câu chủ dề ở cuối đoạn (quy nạp).

Trả Lời

• Đoạn văn diễn dịch:

Lòng yêu nước ban đầu là tình yêu đối với những điều tầm thường nhất. Nó là tình cảm yêu thương quê hương, đất nước, nỗ lực không ngừng để xây dựng và phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh hơn. Lòng yêu nước là tình cảm cao quý, thiêng liêng mà mỗi người dành cho quê hương và đất nước. Đó là yêu sông, yêu núi, yêu làng, yêu xóm, yêu những người dân sống trên mảnh đất hình chữ S. Tình cảm này đơn giản, gần gũi và hiện hữu trong lời nói hàng ngày của mỗi người. Từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành, gia đình là nơi nuôi dưỡng, dạy dỗ chúng ta. Đó là nơi chúng ta học cách yêu thương. Khi lớn lên, chúng ta có trường học, xã hội và bạn bè xung quanh. Chúng ta cần chia sẻ tình yêu thương của mình với mọi người xung quanh, nếu có thể. Thậm chí, lòng yêu nước có thể đơn giản, bình dị nhưng lại mang ý nghĩa vô cùng lớn lao.

• Đoạn văn quy nạp:

Lòng yêu nước là tình yêu đối với quê hương, đất nước; nỗ lực không ngừng để dựng xây và phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh hơn. Đó là tình cảm cao cả, thiêng liêng của mỗi người dành cho quê hương đất nước. Nó là yêu sông, yêu núi, yêu làng, yêu xóm, yêu những người dân sống trên mảnh đất hình chữ S. Tình cảm này đơn giản, gần gũi và hiện hữu trong lời nói hàng ngày của mỗi người. Từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành, gia đình là nơi nuôi dưỡng, dạy dỗ chúng ta. Đó là nơi chúng ta học cách yêu thương. Khi lớn lên, chúng ta có trường học, xã hội và bạn bè xung quanh. Chúng ta cần chia sẻ tình yêu thương của mình với mọi người xung quanh, nếu có thể. Thậm chí, lòng yêu nước ban đầu có thể là tình cảm yêu những điều tầm thường nhất.