Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 8 trang 16 Tập 1 – Kết nối tri thức

Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 8 trang 16 Tập 1 – Kết nối tri thức

Câu 1 (trang 16 SGK Ngữ văn 8 Tập 1): Chỉ ra biệt ngữ xã hội ở những câu sau và cho biết dựa vào đâu em khẳng định như vậy. Hãy giải nghĩa các biệt ngữ đó.

a. Năm lên sáu, cung thiếu nhi thành phố có cuộc tuyển “gà” khắp các trường tiểu học, tôi cũng được chọn gửi đến lớp năng khiếu.

Trả lời:
– Biệt ngữ: “gà”
– Dựa vào ngữ nghĩa của câu. Từ “gà” trong câu này không có nghĩa là loài gia cầm, mà được dùng để chỉ những người có năng khiếu, được chọn lựa để đào tạo. Đây là cách gọi quen thuộc trong giới học sinh để chỉ những người có khả năng đặc biệt hoặc được ưu ái.

b. Ôn tập cẩn thận đi em. Em cứ “tủ” như vậy, không trúng đề thì nguy đấy.

Trả lời:
– Biệt ngữ: “tủ”
– Dựa vào ngữ nghĩa của câu. Từ “tủ” trong câu không có nghĩa là đồ dùng để đựng đồ mà được hiểu là học chọn lọc những kiến thức mà học sinh dự đoán sẽ có trong bài thi. Đây là biệt ngữ trong học đường, thể hiện cách học tủ, học vẹt.

Câu 2 (trang 16 SGK Ngữ văn 8 Tập 1): Cái việc lơ đễnh rất hữu ý đó, cái chuyện bỏ quên hộp thuốc lào vẫn là một ám hiệu của Cai Xanh dùng tới mỗi lúc đi tìm bạn để “đánh một tiếng bạc lớn” nghĩa là cướp một đám to. (Nguyễn Tuân, Một đám bất đắc chí)

– Vì sao ở câu trên, người kể chuyện phải giải thích cụm từ “đánh một tiếng bạc lớn”? Theo em, tác giả dùng cụm từ đó với mục đích gì?

Trả lời:
– Người kể chuyện phải giải thích cụm từ “đánh một tiếng bạc lớn” vì cụm từ này là biệt ngữ, không phải ai cũng hiểu được ý nghĩa của nó. Giải thích này giúp người đọc nắm bắt rõ hơn về nội dung câu văn.
– Tác giả dùng cụm từ đó để miêu tả hành động của Cai Xanh một cách sinh động, cụ thể. “Đánh một tiếng bạc lớn” mang tính ẩn dụ, chỉ việc cướp một đám lớn. Cách dùng này tạo nên sắc thái sống động, chân thực cho câu chuyện, đồng thời khắc họa rõ nét tính cách và hành động của nhân vật.

Câu 3 (trang 16 SGK Ngữ văn 8 Tập 1): Trong phóng sự “Tôi kéo xe” của Tam Lang (viết về những người làm nghề kéo xe chở người thời trước Cách mạng tháng Tám năm 1945), có đoạn hội thoại:

– Mày đã “làm xe” lần nào chưa?

– Bẩm, chúng cháu làm bao giờ cả.

Trong “Cạm bẫy người” của Vũ Trọng Phụng – một tác phẩm vạch trần trò gian xảo, bịp bợm của những kẻ đánh bạc trước năm 1945 – có câu: Tôi rất lấy làm lạ là vì cứ thấy hai con chim mòng thắng trận, ù tràn đi mà nhà đi săn kia đã phí gần hai mươi viên đạn.

– Nêu tác dụng của việc sử dụng biệt ngữ xã hội (in đậm) trong các trường hợp trên. Đọc tác phẩm văn học, gặp những biệt ngữ như thế, việc đầu tiên cần làm là gì?

– Trong phóng sự “Tôi kéo xe” của Tam Lang: “làm xe” nghĩa là làm nghề kéo xe chở người.
– Tác dụng: Biệt ngữ này giúp mô tả chân thực cuộc sống của những người làm nghề kéo xe, tạo nên bức tranh sống động về xã hội thời kỳ đó.

– Trong “Cạm bẫy người” của Vũ Trọng Phụng: “chim mòng” nghĩa là người chơi bạc, “nhà đi săn” nghĩa là chủ sòng bạc, “hai mươi viên đạn” nghĩa là hai mươi đồng bạc.
– Tác dụng: Biệt ngữ này giúp vạch trần trò gian xảo trong cờ bạc, tạo nên bức tranh thực tế và phê phán sâu sắc về tệ nạn xã hội.

– Khi đọc tác phẩm văn học, gặp những biệt ngữ như thế, việc đầu tiên cần làm là xác định và hiểu nghĩa của biệt ngữ để nắm bắt đúng nội dung và ý nghĩa của văn bản.

Câu 4 (trang 17 SGK Ngữ văn 8 Tập 1): Chỉ ra biệt ngữ trong các đoạn hội thoại sau và nhận xét về việc sử dụng biệt ngữ của người nói:

a. – Cậu ấy là bạn con đấy à?

– Đúng rồi, bố. Nó lầy quá bố nhỉ?

b. – Nam, dạo này tớ thấy Hoàng buồn buồn, ít nói. Cậu biết vì sao không?

– Tớ cũng hem biết vì sao cậu ơi.

Trả lời:
– Các biệt ngữ:
– a. “lầy”
– b. “hem”

– Nhận xét:
– Biệt ngữ “lầy” và “hem” hình thành trên quy ước riêng của nhóm người trẻ tuổi, thường sử dụng trong giao tiếp không chính thức.
– Trong câu a, việc sử dụng biệt ngữ “lầy” khi giao tiếp với người lớn (bố) là không phù hợp, thiếu tôn trọng và không đúng mực.
– Trong câu b, việc sử dụng biệt ngữ “hem” khi nói chuyện với bạn bè là phù hợp, thể hiện sự thân thiết và gần gũi trong giao tiếp của giới trẻ.