Soạn bài Kiến thức ngữ văn trang 108 Tập 1 – Cánh diều

Soạn bài Kiến thức ngữ văn trang 108 Tập 1 – Cánh diều

1. Nghị luận xã hội và các kiểu văn bản nghị luận xã hội

Nghị luận xã hội là một thể loại văn học sâu sắc, trong đó người viết đưa ra quan điểm, phân tích, và thuyết phục người đọc về một vấn đề xã hội cụ thể. Cách tiếp cận vấn đề trong nghị luận xã hội có thể khác nhau tùy thuộc vào từng thời kỳ lịch sử, phong cách viết và đối tượng mục tiêu của tác giả.

Nghị luận xã hội trung đại

• Đặc điểm: Trong thời trung đại Việt Nam, nghị luận xã hội thường được viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm. Các tác phẩm này phản ánh quan điểm và chính sách của vua chúa, tướng lĩnh hoặc các nhà lãnh đạo đối với các sự kiện quan trọng của đất nước.
• Các thể loại: Chiếu, cáo, hịch là những thể loại phổ biến. Chúng thường được dùng để truyền đạt các quyết định quan trọng, kêu gọi sự đoàn kết và hành động chung trong những thời điểm quan trọng của lịch sử.
• Phong cách ngôn từ: Văn bản nghị luận xã hội trung đại sử dụng ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh và ước lệ. Cách thức biện luận thường là văn biền ngẫu, với các câu văn đối nhau về âm, từ loại và nghĩa, mang đến sự cân xứng, điêu luyện.

Nghị luận xã hội hiện đại

• Đặc điểm: Ngày nay, nghị luận xã hội được viết bằng văn xuôi Quốc ngữ, với câu văn tự do và gần gũi hơn với đời sống hằng ngày.
• Nội dung: Không chỉ giới hạn ở những vấn đề quốc gia hay quốc tế, nghị luận xã hội hiện đại còn đề cập đến các vấn đề đời thường, các mối quan tâm của người dân như giáo dục, môi trường, quyền lợi công dân, v.v.
• Phương thức biểu đạt: Văn bản nghị luận hiện đại thường mở, tự do, với phong cách thẳng thắn, trực tiếp, sử dụng lập luận chặt chẽ và dẫn chứng cụ thể để thuyết phục người đọc. Tác giả có thể là bất kỳ ai trong xã hội, không nhất thiết phải là người có vị trí hay uy tín.

Ý nghĩa của nghị luận xã hội

Nghị luận xã hội không chỉ là phương tiện để thể hiện quan điểm cá nhân mà còn là cách để thúc đẩy suy nghĩ, thảo luận và hành động trong cộng đồng về các vấn đề quan trọng. Qua nghị luận, xã hội có thể tiến tới sự thay đổi, cải thiện trong nhận thức và hành động. Thông qua việc phân tích sâu sắc và đưa ra các giải pháp, nghị luận xã hội góp phần vào sự phát triển của luật pháp, chính sách và văn hóa xã hội.

Văn bản nghị luận xã hội là một phần không thể thiếu trong văn học và báo chí, nó vừa mang tính nghệ thuật, vừa mang tính chất xã hội sâu sắc, phản ánh và định hướng các giá trị, chuẩn mực của cộng đồng.

2. Một số thành tố của văn bản nghị luận

Bạn đã nêu rõ các thành tố quan trọng của một văn bản nghị luận. Để giải thích thêm về cách sử dụng và phát triển các thành tố này trong văn bản nghị luận, hãy xem xét từng yếu tố:

1. Luận Đề

• Luận đề là vấn đề trọng tâm của bài viết, phản ánh quan điểm hoặc nhận định chính mà người viết muốn truyền tải. Việc xác định rõ ràng luận đề giúp định hướng cả bài viết, đảm bảo tính thống nhất và mạch lạc.
• Ví dụ: Trong bài nghị luận về môi trường, luận đề có thể là “Sự cần thiết của việc tái chế để bảo vệ môi trường.”

2. Luận Điểm

• Luận điểm là các đoạn văn trong đó mỗi đoạn triển khai một phần của luận đề, giúp làm sáng tỏ và phân tích luận đề từ nhiều góc độ khác nhau.
• Mỗi luận điểm cần được hỗ trợ bằng lí lẽ và bằng chứng khách quan.
• Ví dụ: Đối với luận đề trên, một luận điểm có thể là “Tái chế giúp giảm thiểu lượng rác thải nhựa, từ đó bảo vệ các sinh vật biển.”

3. Ý Kiến Đánh Giá Chủ Quan

• Ý kiến đánh giá chủ quan thể hiện cá nhân hóa quan điểm của tác giả, làm cho bài viết thêm phần sinh động và hấp dẫn.
• Ý kiến này phải được củng cố bởi lí lẽ và bằng chứng để không chỉ dựa vào cảm xúc cá nhân.
• Ví dụ: “Tôi tin rằng mỗi hành động tái chế nhỏ cũng góp phần lớn vào việc bảo vệ hành tinh của chúng ta.”

4. Bằng Chứng Khách Quan

• Bằng chứng khách quan là các thông tin, dữ liệu, thống kê, nghiên cứu khoa học, dẫn chứng từ các nguồn đáng tin cậy. Chúng là nền tảng vững chắc để thuyết phục người đọc về tính chính xác của luận điểm và luận đề.
• Ví dụ: “Theo một nghiên cứu gần đây, tái chế một tấn nhựa có thể tiết kiệm tới 5,774 kWh điện năng, bằng lượng điện tiêu thụ trung bình của một gia đình Mỹ trong sáu tháng.”

Kết hợp các Thành Tố

Khi viết một văn bản nghị luận, người viết cần kết hợp hài hòa giữa các luận điểm, bằng chứng và ý kiến cá nhân để tạo ra một bài nghị luận thuyết phục và có sức thuyết phục cao. Cần lưu ý rằng mọi ý kiến chủ quan đều phải được hỗ trợ bởi bằng chứng khách quan để tăng cường tính xác thực và tránh suy diễn cá nhân không có cơ sở.