Soạn bài (Nói và nghe trang 96) Thảo luận về một vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học – Cánh diều

Nguyễn Tuân cả đời văn đi tìm cái đẹp. Nhưng khác với nhiều nhà văn khác, tâm hồn ông hướng về những nét toàn thiện toàn mỹ, vượt lên khỏi giới hạn của cái bình thường, luôn nhìn nhận thế giới và con người ở phương diện thẩm mỹ – văn hóa. Và tác phẩm “Chữ người tử tù” là một trong những tác phẩm thể hiện đặc sắc mối quan hệ giữa cái “đẹp” và cái “thiện”, giúp bản thân em có những cái nhìn mới mẻ về khái niệm đó.

Mối Quan Hệ Giữa Cái Đẹp và Cái Thiện

Vẻ Đẹp và Thiện của Huấn Cao

Trong tác phẩm, cái đẹp và thiện được thể hiện rõ nét qua nhân vật Huấn Cao. Ông là một người tài hoa uyên bác, được biết đến qua những lời khen ngợi của thầy thơ lại và viên quản ngục. Tài năng viết chữ đẹp của ông không chỉ là một kỹ năng, mà còn là biểu hiện của khát vọng và ý chí tự do. Nét chữ của Huấn Cao được thầy thơ lại và quản ngục ca ngợi, cho thấy vẻ đẹp phẩm chất và tâm hồn của ông.

Vẻ đẹp ấy còn thể hiện qua tâm hồn cao đẹp và lòng tự trọng của Huấn Cao. Ông chỉ cho chữ những người ông thực sự quý trọng, không bao giờ cho chữ một cách bừa bãi, vì ông coi chữ của mình là thứ quý giá. Khi nhận thấy tấm lòng của viên quản ngục, Huấn Cao đã nhận lời cho chữ, thể hiện sự trân trọng thiên lương và lòng biết ơn: “Suýt nữa thì ta đã phụ một tấm lòng trong thiên hạ.” Ông hiểu được sự quý trọng của người khác đối với tài năng của mình và đáp lại bằng sự chân thành.

Vẻ Đẹp của Viên Quản Ngục

Viên quản ngục cũng là một nhân vật đại diện cho cái đẹp và thiện. Ông có sở thích cao quý là xin được chữ của Huấn Cao để treo trong nhà, điều này cho thấy ông trân trọng giá trị văn hóa truyền thống và nhân cách của người khác. Dù Huấn Cao là một tử tù, quản ngục vẫn yêu mến và kính trọng tài năng của ông. Trong ngục tối đầy sự ác độc và lừa lọc, viên quản ngục hiện lên như “một âm thanh trong trẻo cất lên từ một bản nhạc xô bồ”, thể hiện sự đối lập với môi trường xung quanh và tấm lòng thiện lương của ông.

Cảnh Cho Chữ: Sự Thăng Hoa Của Cái Đẹp Trong Bóng Tối

Cảnh cho chữ giữa Huấn Cao và viên quản ngục là đỉnh cao của cái đẹp và thiện trong tác phẩm. Đây là cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”: người cho chữ là một tử tù, hành động cho chữ diễn ra trong ngục tối đầy phân chuột, phân gián, ẩm ướt và tối tăm. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh kinh khủng ấy, cái đẹp vẫn thăng hoa. Huấn Cao, với vẻ đường hoàng ung dung, dạy viên quản ngục, người thì chỉ biết vái lĩnh và nghe theo. Ánh sáng của ngọn đuốc chiếu sáng ba cái đầu chụm vào nhau, biểu tượng cho sự kết nối và tôn trọng lẫn nhau giữa con người, bất chấp mọi rào cản xã hội và hoàn cảnh.

Kết Luận

Qua “Chữ người tử tù”, Nguyễn Tuân đã mang đến cho chúng ta một quan niệm mới về cái đẹp và cái thiện. Cái đẹp không chỉ nằm trong hình thức bên ngoài, mà còn trong tâm hồn và hành động của con người. Tác phẩm là minh chứng cho tài năng và sự uyên bác của Nguyễn Tuân, người suốt đời đi tìm cái đẹp. Những giá trị truyền thống và con người trong tác phẩm đã thể hiện rõ ràng mối quan hệ sâu sắc giữa cái đẹp và cái thiện, đồng thời mang đến cho người đọc những bài học quý báu về lòng nhân ái và sự trân trọng giá trị văn hóa.

Đề 3:

Tình mẫu tử là một đề tài bất tận của văn học nghệ thuật. Trong cuộc sống, điều gì cũng có thể thay đổi nhưng có lẽ tình mẫu tử là tình cảm vĩnh cửu nhất, không thể đong đếm được. Thông qua trích đoạn “Tấm lòng của mẹ” trong tác phẩm “Những người khốn khổ’ của nhà văn Vích-to Huy-gô, em càng thấy được sự sáng tỏ về tình cảm thiêng liêng đó không chỉ tồn tại trên sách truyện mà nó luôn luôn đúng với cuộc sống của chúng ta.

Hình ảnh Phăng-tin – một cô gái bị hoàn cảnh xô đẩy, hấp hối sau khi bị đuổi việc khỏi công xưởng, phải gửi gắm đứa con gái Cô-dét cho người khác nuôi. Cô có tình yêu thương con sâu sắc, nhưng hoàn cảnh xô đẩy, bị đuổi việc, chủ nợ liên tục giục giã, lâm vào đường cùng mà cô đã bất chấp làm mọi công việc, bán tất cả mọi thứ – bán tóc, bán răng và thậm chí cô bán đi cả danh dự và nhân phẩm của mình để đi làm gái điếm. Tác phẩm khắc họa lên hình ảnh người mẹ sẵn sàng hi sinh tất cả để đổi lại lấy cuộc sống ấm no cho cô con gái. Qua đó, ta thấy được sức mạnh của tình mẫu tử thiêng liêng, lớn lao, hi sinh tất cả, đó là thứ tình cảm không gì có thể đánh đổi dễ dàng.

Trong cuộc sống, tình cảm thương yêu, đùm bọc, che chở,…mà người mẹ dành cho con, tình cảm ấy vừa tự nhiên vừa cao cả. Những việc làm và tình cảm mẹ dành cho con không gì có thể sánh bằng. Bởi mẹ chính là người đã chăm sóc nuôi nấng ta từng ngày, vượt qua bao nhiêu gian lao vất vả, vượt qua tất cả những khó khăn thử thách của cuộc đời là người chắp cho ta những đôi cánh ước mơ để bay đến chân trời hi vọng. Mẹ chính là nơi nương tựa vô cùng vững chãi cho mỗi đứa con sau mỗi lần vấp ngã; là nơi mỗi người con như chúng ta có thể thổ lộ mọi điều thầm kín; là hình ảnh thu nhỏ của những ước mong, những khát khao thanh bình và hạnh phúc, là nguồn động viên, là tình yêu, là cả những day dứt, dằn vặt, trăn trở, là niềm tự hào chính đáng của một con người. Từ khi sinh ra đến khi khôn lớn, trưởng thành, mẹ luôn dõi theo từng bước chân của con. Khi con vấp ngã, mẹ sẵn sàng nâng con dạy. Khi con vui hay buồn, mẹ luôn là người ở bên con, chia sẻ và động viên con. Như nhà thơ Chế Lan Viên đã có câu “Con dù lớn vẫn là con của mẹ, đi suốt cuộc đời lòng mẹ vẫn theo con”.

Và quả thật, nhìn lại từ xưa đến nay, có biết bao tấm lòng người mẹ làm ta thêm thổn thức. Chắc hẳn bạn vẫn còn nhớ câu chuyện cổ tích sự tích cây vú sữa được nghe kể ngày ấu thơ. Câu chuyện kể về đứa con hư vì bị mẹ mắng mà bỏ nhà đi, khi quay lại nhà mẹ đã mất vì thương nhớ con. Người mẹ hóa thành cây vú sữa. Lá cây một mặt xanh bóng, một mặt đỏ hoe như mắt người mẹ khóc chờ con. Hương vú sữa cũng ngọt ngào tựa dòng sữa mẹ. Thế mới thấy, mẹ sẵn sàng bao dung, vị tha trước những hành vi sai trái của con. Cũng ngược về hơn nửa thế kỉ trước là tấm gương những bà mẹ Việt Nam anh hùng tuy mất hết con ruột trong chiến trận nhưng sẵn sàng nhận và cưu mang những người chiến sĩ khác. Họ sẵn sàng dùng cái chết của bản thân để đảm bảo an toàn cho những “đứa con chiến sĩ” thoát khỏi sự truy lùng ráo riết của giặc.

Là người con trong xã hội hiện đại, chúng ta càng phải hiểu rõ trách nhiệm bản thân trước tình mẫu tử ấy. Hãy cố gắng tu dưỡng, rèn luyện để đền đáp công ơn cha mẹ: biết giúp đỡ việc gia đình, phấn đấu trong học tập, biết yêu thương người khác.

Cuộc đời của con chính là những trang nhật kí của người mẹ, nơi mẹ gửi trọn bao vui buồn, bao hi vọng. Tình mẫu tử là mạch nguồn bất tận, không bao giờ vơi cạn. Vậy nên, ai đang được sống trong niềm may mắn đó hãy biết trân trọng từng ngày.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Nói và nghe, mục d (trang 32); nội dug kiểm tra đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở mục b nêu trên.