Soạn bài Hướng dẫn tự học trang 63 lớp 11 – Cánh diều

Soạn bài Hướng dẫn tự học trang 63 lớp 11 – Cánh diều

Câu 1 (trang 63 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1): Tìm đọc thêm:

– Một số bài học chữ Hán của Nguyễn Du: Long Thành cầm giả ca (Bài ca người gảy đàn đất Long Thành), Điếu La Thành ca giả (Viếng ca nữ đất La Thành), Sở kiến hành (Những điều trông thấy),…

– Văn tế thập loại chúng sinh (Văn chiêu hồn).

Trả lời:

– Bài thơ Long Thành cầm giả ca (Bài ca người gảy đàn đất Long Thành):

Long thành giai nhân,

Bất ký danh tự.

Ðộc thiện huyền cầm,

Cử thành chi nhân dĩ cầm danh.

Học đắc tiên triều cung trung “Cung phụng” khúc,

Tự thị thiên thượng nhân gian đệ nhất thanh.

Dư tại thiếu niên tằng nhất kiến,

Giám Hồ hồ biên dạ khai yến.

Thử thời tam thất chánh phương niên,

Xuân phong yểm ánh đào hoa diện.

Ðà nhan hám thái tối nghi nhân,

Lịch loạn ngũ thanh tuỳ thủ biến.

Hoãn như luơng phong độ tùng lâm,

Thanh như chích hạc minh tại âm.

Liệt như Tiến Phúc bi đầu toái phích lịch,

Ai như Trang Tích bịnh trung vi Việt ngâm.

Thính giả mỹ mỹ bất tri quyện,

Tận thị Trung Hoà Ðại Nội âm.

Tây Sơn chư thần mãn toạ tận khuynh đảo,

Triệt dạ truy hoan bất tri hiểu.

Tả phao hữu trịch tranh triền đầu,

Nê thổ kim tiền thù thảo thảo.

Hào hoa ý khí lăng công hầu,

Ngũ Lăng niên thiếu bất túc đạo.

Tính tương tam thập lục cung xuân,

Hoán thủ Trường An vô giá bảo.

Thử tịch hồi đầu nhị thập niên,

Tây Sơn bại hậu dư Nam thiên.

Chỉ xích Long Thành bất phục kiến,

Hà huống thành trung ca vũ diên.

Tuyên phủ sứ quân vị dư trùng mãi tiếu,

Tịch trung ca kỹ giai niên thiếu.

Tịch mạt nhất nhân phát bán hoa,

Nhan xú thần khô hình lược tiểu.

Lang tạ tàn my bất sức trang,

Thuỳ tri tiện thị đương niên thành trung đệ nhất điệu.

Cựu khúc tân thanh ám lệ thuỳ,

Nhĩ trung tĩnh thính tâm trung bi.

Mãnh nhiên ức khởi nhị thập niên tiền sự,

Giám Hồ hồ biên tằng kiến chi.

Thành quách suy di nhân sự cải,

Kỷ độ tang điền biến thương hải.

Tây Sơn cơ nghiệp nhất đán tận tiêu vong,

Ca vũ không lưu nhất nhân tại.

Thuấn tức bách niên tằng kỷ thì,

Thương tâm vãng sự lệ triêm y.

Nam Hà quy lai đầu tận bạch,

Quái để giai nhân nhan sắc suy.

Song nhãn trừng trừng không tưởng tượng,

Khả liên đối diện bất tương tri.

– Bài thơ Điếu La Thành ca giả (Viếng ca nữ đất La Thành):

Nhất chi nùng diễm há Bồng Doanh,

Xuân sắc yên nhiên động lục thành.

Thiên hạ hà nhân liên bạc mệnh?

Trủng trung ưng tự hối phù sinh.

Yên chi bất tẩy sinh tiền chướng

Phong nguyệt không lưu tử hậu danh.

Tưởng thị nhân gian vô thức thú,

Cửu tuyền khứ bạn Liễu Kỳ Khanh.

– Sở kiến hành (Những điều trông thấy)

Hữu phụ huề tam nhi

Tương tương toạ đạo bàng

Tiểu giả tại hoài trung

Ðại giả trì trúc khuông

Khuông trung hà sở thịnh

Lê hoắc tạp tì khang

Nhật án bất đắc thực

Y quần hà khuông nhương

Kiến nhân bất ngưỡng thị

Lệ lưu khâm lang lang

Quần nhi thả hỉ tiếu

Bất tri mẫu tâm thương

Mẫu tâm thương như hà

Tuế cơ lưu dị hương

Dị hương sảo phong thục

Mễ giá bất thậm ngang

Bất tích khí hương thổ

Cẩu đồ cứu sinh phương

Nhất nhân kiệt dung lực

Bất sung tứ khẩu lương

Duyên nhai nhật khất thực

Thử kế an khả trường

Nhãn hạ uỷ câu hác

Huyết nhục tự sài lang

Mẫu tử bất túc tuất

Phủ nhi tăng đoạn trường

Kỳ thống tại tâm đầu

Thiên nhật giai vị hoàng

Âm phong phiêu nhiên chí

Hành nhân diệc thê hoàng

Tạc tiêu Tây Hà dịch

Cung cụ hà trương hoàng

Lộc cân tạp ngư xí

Mãn trác trần trư dương

Trưởng quan bất hạ trợ

Tiểu môn chỉ lược thường

Bát khí vô cố tích

Lân cẩu yếm cao lương

Bất tri quan đạo thượng

Hữu thử cùng nhi nương

Thuỳ nhân tả thử đồ

Trì dĩ phụng quân vương

Câu 2 (trang 63 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1): Trên cơ sở phân tích điểm tương đồng giữa bài Đọc “Tiểu Thanh kí” với đoạn thơ sau trong Truyện Kiều: “Rằng: Hồng nhan tự thưở xưa/ Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu/ Nỗi niềm tưởng đến mà đau/ Thấy người nằm đó biết sau thế nào?”, tìm hiểu đề tài mà Nguyễn Du quan tâm trong sáng tác của ông.

Trả lời:

– Nguyễn Du là một trong những nhà thơ luôn đau đáu khôn nguôi về phận đời bất hạnh của người phụ nữ, người phụ nữ là hình ảnh trung tâm trong các tác phẩm của ông. Đặc điểm chung của những tác phẩm đó là khắc họa người phụ nữ mang những vẻ đẹp về cả ngoại hình lẫn phẩm chất. Họ là những người tài sắc vẹn toàn, nhưng lại truân chuyên. Họ đều phải trải qua những tháng ngày bất hạnh, tuy là những người ở những thời đại khác nhau, song đều gặp chung ở số phận tài hoa nhưng bạc mệnh.

Câu 3 (trang 63 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1): Tìm đọc một số bài phân tích, đánh giá về Truyện Kiều (nhất là các bài liên quan đến các đoạn trích trong sách giáo khoa), một số bài thơ viết về Nguyễn Du và Truyện Kiều (ví dụ: Kính gửi cụ Nguyễn Du của Tố Hữu, Bài học nhỏ về nhà thơ lớn của Tế Hanh, Nhớ Tố Như của Huy Cận, Bên mộ cụ Nguyễn Du của Vương Trọng,…)

Trả lời:

– Kính gửi cụ Nguyễn Du (Tố Hữu):

Nửa đêm qua huyện Nghi Xuân

Bâng khuâng nhớ Cụ, thương thân nàng Kiều…

 

Hỡi lòng tê tái thương yêu

Giữa dòng trong đục, bánh bèo lênh đênh

Ngổn ngang bên nghĩa bên tình

Trời đêm đâu biết gửi mình nơi nao?

Ngẩn ngơ trông ngọn cờ đào

Đành như thân gái sóng xao Tiền Đường!

 

Nỗi niềm xưa nghĩ mà thương:

Dẫu lìa ngó ý, còn vương tơ lòng…

Nhân tình, nhắm mắt, chưa xong

Biết ai hậu thế, khóc cùng Tố Như?

Mai sau, dù có bao giờ…

Câu thơ thuở trước, đâu ngờ hôm nay!

 

Tiếng đàn xưa đứt ngang dây

Hai trăm năm lại càng say lòng người

Trải bao gió dập sóng dồi

Tấm lòng thơ vẫn tình đời thiết tha

Đau đớn thay phận đàn bà

Hỡi ôi, thân ấy biết là mấy thân!

 

Ngẫm xem qua kiếp phong trần

Đời vui nay đã nửa phần vui đây.

Song còn bao nỗi chua cay

Gớm quân Ưng Khuyển, ghê bầy Sở Khanh.

Cũng loài hổ báo ruồi xanh

Cũng phường gian ác hôi tanh hại người!

 

Tiếng thơ ai động đất trời

Nghe như non nước vọng lời nghìn thu

Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du

Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày.

Hỡi Người xưa của ta nay

Khúc vui xin lại so dây cùng Người!

 

Sông Lam nước chảy bên đồi

Bỗng nghe trống giục ba hồi gọi quân…

– Bài học nhỏ về nhà thơ lớn (Tế Hanh)

Tôi về Nghi Xuân

Hỏi quê nhà thi sĩ

Một bà cụ trả lời tôi giản dị:

Nguyễn Du nào tôi chẳng nhớ tên

 

Tôi nói thêm: Nguyễn Du người đã viết

Truyện thơ nôm hay nhất, Truyện Kiều

Cụ vội đáp: Thế thì tôi biết

Rẽ hướng này ông hãy đi theo

 

Cụ vui vẻ: Chúng tôi ai chẳng thuộc

Một ít câu Kiều như từ thuở ông cha

Người yêu đoạn cuối Kim Kiều tái hợp

Người yêu đoạn đầu trong cõi người ta

 

Đoạn báo oán báo ân tôi thích nhất

Khi Thuý Kiều vạch tội lũ Hoạn thư

Bọn Khuyển Ưng, Tú bà, Sở Khanh… đền tội ác

Và sư Giác Duyên, chị quản gia… được trả nghĩa nhân từ

 

Tôi chào cụ ra đi, suy nghĩ:

Đây là thơ không biết có thời gian

Nhà thi sĩ của những nhà thi sĩ

Ôi người con yêu quý của Việt Nam!

 

Một nhân vật như Thuý Kiều đã đi vào lịch sử

Chịu thay chúng ta bao áp bức trên đời

Những câu thơ thành ca dao tục ngữ

Ru hồn ta như tiếng mẹ ru nôi

 

Bà cụ không nhớ tên Nguyễn Du có gì đâu đáng trách

Một cái tên như bao cái tên thường

Nhưng cụ đã gửi lòng trong áng sách

Theo dõi đời Kiều từng đoạn từng chương

 

Cuộc gặp gỡ tình cờ đem cho tôi bài học

Như thể qua hai trăm năm, nhà thơ nhắn lại bây giờ

Hãy đi con đường vào trái tim bạn đọc

Người ta có thể quên tên người làm thơ nhưng đừng để quên thơ